Сальвадор Альенде

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Сальвадор Альенде
исп. Salvador Guillermo Allende Gossens
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2][3]
Гражданлыҡ  ba[4]
Вторая фамилия в испанском имени Gossens[d]
Псевдоним Chicho[5]
Тыуған көнө 26 июнь 1908({{padleft:1908|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:26|2|0}})[6][7][8][…]
Тыуған урыны Сантьяго, ba[9]
Вафат булған көнө 11 сентябрь 1973({{padleft:1973|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:11|2|0}})[2][10][11][…] (65 йәш)
Вафат булған урыны Сантьяго, ba[1]
Үлем төрө застрелился[d][12][13][14][…]
Үлем сәбәбе пуля (снаряд ярсығы) яраһы[d][15]
Ерләнгән урыны Общее кладбище Сантьяго[d]
Атаһы Сальвадор Альенде Кастро[d]
Әсәһе Лаура Госсенс Урибе[d]
Бер туғандары Лаура Альенде[d]
Хәләл ефете Ортенсия Бусси де Альенде[d]
Балалары Исабель Альенде[d] һәм Беатрис Альенде[d]
Нәҫеле Альенде[d]
Һөнәр төрө сәйәсмән, табип, хирург, президент Чили
Биләгән вазифаһы президент Чили[d], председатель Сената Чили[d], член Палаты депутатов Чили[d], сенатор Чили[d], министр здравоохранения Чили[d] һәм генеральный секретарь[d]
Уҡыу йорто Чилийский университет[d]
Национальный колледж имени полковника Болоньези[d]
Лицей Бернардо О'Хиггинса[d]
Национальный институт имени генерала Хосе Мигеля Карреры[d]
Лицей Эдуардо де ла Барра в Вальпараисо[d]
Әүҙемлек урыны Сантьяго
Сәйәси фирҡә ағзаһы Социалистическая партия Чили[d]
Участвовал в выборах Президентские выборы в Чили 1970 года[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
орден Хосе Марти орден Аугусто Сезара Сандино Международная Ленинская премия «За укрепление мира между народами» Большой крест ордена Бернардо О’Хиггинса Большой крест ордена Заслуг Чили орден Компаньонов О. Р. Тамбо
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Salvador Allende
 Сальвадор Альенде Викимилектә

Сальвадор Гильермо Альенде Госсенс (исп. Salvador Guillermo Allende Gossens, 26 июнь 1908 йыл[16] — 11 сентябрь 1973 йыл) — Чили сәйәсмәне һәм дәүләт эшмәкәре, 1970 йылдың 3 ноябренән хәрби түңкәрелеш һөҙөмтәһендә һәләк булғанға тиклем Чили президенты.

«Халыҡтар араһында тыныслыҡты нығытҡан өсөн» Халыҡ-ара Ленин премияһы лауреаты (1973)[17].

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Чили аҡһөйәктәренә ҡараған Альенде ғаиләһе үҙенең либераль ҡарашлы булыуы менән билдәле.

1932 йылда Чили университетының медицина факультетын тамамлай. Бер йылдан һуң Чили социалистик партияһын төҙөүҙө ҡатнаша. Был 1937 йылда Милли конгресс депутаты итеп һайлана, 1945 йылға, сенатор итеп һайланғанға тиклем, унда эшләй. 1938 — 1942 йылдарҙа һаулыҡ һаҡлау министры вазифаһын биләй.

1942 йылда Альенде Чили социалистик партияһының генераль секретары була. Ул саҡта партия оппозицияла була, сөнки 1941 йылдан коммунистар Германия менән СССР араһында һөжүм итмәү тураһындағы килешеүҙе хуплауы һөҙөмтәһендә социалистар идара итеүсе коалициянан сыға һәм радикалдар менән коммунистар идара иткән коалиция ҡала. 1948 йылда социалистар Альенденың фекере меннә иҫәпләшмәйенсә радикалдар менән коалицияға инә һәм коммунистар партияһын тыйыу тураһындағы ҡарарҙы хуплай. Альенде элекке арҡаҙаштары менән араны өҙөп, Халыҡ социалистик партияһын төҙөй. 1952 йылғы президент һайлауҙарында уның партияһы экс-диктатор Карлос Ибаньестың кандидатураһын хуплай, Альенде партиянан сыға һәм ҡабаттан Социалистик партияға ҡайта. Президентлыҡа дәғүә иткән осраҡта ярҙам вәғәҙә иткән коммунистар менән яҡыная. Социалистар тәҡдимде ҡабул итә һәм ике партия «Халыҡ хәрәкәте» альянсын төҙөй һәм Альендены 1952, 1958 һәм 1964 йылдарҙа президент вазифаһына тәҡдим итә.

1966 — 1969 йылдарҙа Альенде Чили сенаты президенты була.

1969 йылда «Халыҡ хәрәкәте» Фронты «Халыҡ берҙәмлеге» тип үҙгәртелә һәм социалистар, коммунистар, христиан демократтары фракцияһынан айырылған Радикаль партия ағзалары коалицияһын барлыҡҡа килтерә. 1970 йылғы президент һайлауҙарында Альенде тауыштар буйынса ҡалған ике кандидатты уҙып китә, әммә абсолют күпселек тауыш йыя алмай, шуға күрә уның кандидатураһын раҫлау өсөн конгресҡа ебәрелә һәм унда демократия принциптарын боҙмаҫҡа вәғәҙә иткәндән һуң, христиан демократтары тарафынан хуплана.

Кандидат партия тауыш %
Сальвадор Альенде Госсенс «Халыҡ берҙәмлеге» блогы 334 070 1 Ҡалып:Percentagem
Хорхе Алессандри Родригес Милли партия 159 1 031 Ҡалып:Percentagem
Радомиро Томич Ромеро Христиан-демократик партияһы 821 801 Ҡалып:Percentagem
1972 йылда СССР-ға үҙенең һуңғы сәфәренә ваҡытында, протокол боҙоп, Сальвадор Альенде кортежды Киевтың Дан майҙанында туҡтата һәм халыҡ менән аралаша. А. Т. Бормотов фотоһы.
Сальвадор Альенде Киевта, Мария һарайы һәм Юғары Совет алдындағы майҙанда. 1972 й.

Президент креслоһы өсөн көрәштә һәм уны артабан һаҡлап ҡалыу теләгендә Альенде Советтар Союзына өс тапҡыр рәсми визит менән килә: 1954 йылда, 1967 йылдың ноябрендә һәм 1972 йылда, һәләк булырҙан ярты йыл алда.

Американдар Альенденың кандидатураһын үткәрмәҫкә һәңынан, кәрәк булғанда, көс ҡулланырға ла планлаштыра, әмәм ике вариант та тормошҡа ашмай.

1970 йылдың 24 октябрендә Сальвадор Альенде Чилиҙың яңы президенты тип рәсми рәүештә иғлан ителә.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118502085 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.
  4. ↑ LIBRIS (швед.)
  5. ↑ Diccionario biográfico de las izquierdas latinoamericanas. Movimientos sociales y corrientes políticas (исп.) — 2020. — ISSN 2718-644X
  6. ↑ Salvador Allende // filmportal.de (нем.) — 2005.
  7. ↑ Salvador Allende // Discogs (ингл.) — 2000.
  8. ↑ Salvador Allende // GeneaStar (фр.)
  9. ↑ Свидетельство о рождении
  10. ↑ Salvador Allende // SNAC (ингл.) — 2010.
  11. ↑ Salvador Guillermo Allende Gossens // Find a Grave (ингл.) — 1996.
  12. ↑ Ministro cierra investigación sobre Allende: se suicidó
  13. ↑ Chilean court confirms Allende suicide — CNN.
  14. ↑ https://www.bbc.com/news/world-latin-america-14210729
  15. ↑ https://www.bbc.com/news/world-latin-america-14210729 — Би-би-си.
  16. ↑ Profile: Salvador Allende, BBC News
  17. ↑ Большой энциклопедический словарь. — 2-е изд., перераб. и доп. М.: Большая Российская энциклопедия, 1997. — С. 40 — 1456 с. ISBN 5-85270-160-2.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

commons: Сальвадор Альенде Викимилектә
n: Сальвадор Альенде Викияңылыҡтарҙа
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Сальвадор_Альенде&oldid=1249407» битенән алынған