Մուսա Ջալիլի հուշարձան (Կազան)
 | |
|---|---|
 Մուսա Ջալիլի հուշարձանը Կազանում | |
 | |
 | |
| Տեսակ | հուշարձան |
| Ստեղծում | 1966 |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Բնակավայր | Կազան |
| Ներկա վիճակ | կանգուն, ՄԺՕ № 1610061000 |
 Musa Dzhalil monument (Kazan) Վիքիպահեստում | |
Մուսա Ջալիլի հուշարձան ( թաթ.՝ Муса Җәлил һәйкәле), թաթար խորհրդային բանաստեղծ, Խորհրդային Միության հերոս, Լենինյան մրցանակի դափնեկիր Մուսա Ջալիլին նվիրված հուշարձան Կազանի Մայիսի 1-ի հրապարակում։ Տեղադրվել է 1966 թվականին։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշարձանը գտնվում է Կազանի Կրեմլի հարավային հատվածում, Քաղաքային դումայի և Թաթարստանի ազգային թանգարանի շենքի դիմաց, որտեղ 1894-1918 թթ. եղել է Ալեքսանդր II-ի հուշարձանը[1]։
Բացվել է 1966 թվականի նոյեմբերի 3-ին (Մուսա Մուստաֆաևիչ Ջալիլովի ծննդյան 60-ամյակի կապակցությամբ), հուշարձանն իրենից ներկայացնում է տարածական մշակված համալիր, որը բաղկացած է երեք հիմնական մասերից`ստիլոբատ-հրապարակ, քանդակներ և գրանիտե պատեր։ Կոմպոզիցիայի հեղինակներն են քանդակագործ Վլադիմիր Ցիգալը և ճարտարապետ Լև Գոլուբովսկին[2]։
1974 թվականին Մուսա Ջալիլի հուշարձանը ներառվել է ՌԽՖՍՀ մշակութային հուշարձանների ցանկում, որոնք պաշտպանված են որպես պետական նշանակության հուշարձաններ[3]։
Հրապարակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրանիտե հարթակը սեղանակերպ է, որի կենտրոնում ծաղկային այգի է, կողքերում հղկված գրանիտից պատրաստված նստարաններ[2]։
Կրեմլյովսկայա փողոցի կողմից կա թեթև ավտոմեքենաների և զբոսաշրջային ավտոբուսների կայանատեղի։
Բաուման փողոցի ստորին մասին և «Կրեմլյովկայա» մետրոյի կայարանից դեպի արևմտյան կողմը սանդուղք կա։
Տարին երկու անգամ`փետրվարի 15-ին (Մուսա Ջալիլին ծննդյան տարելիցին) և օգոստոսի 25-ին («Կուրմաշևի խմբի» տարելից) հուշարձանի մոտ անցկացվում են հանդիսավոր հանրահավաքներ։
Քանդակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանդակն ունի 7,9 մետր բարձրություն։ Ֆիգուրի ճկունությունը տարբերվում է ձևերի մոնումենտալ խոշորացմամբ, մոդելավորման ամբողջականությամբ և մոդելավորման հստակությամբ[2]։
Դինամիկ կոմպոզիցիայի գաղափարա-պատկերավոր միտքն այն է, որ Մուսա Ջալիլը պատկերված է անզուսպ ավյունով։ Բեռլինյան Պլյոտցենզեե բանտում մահացած բանաստեղծը կարծես պոկում է իրեն կապող փշալարերը։ Մինչև գոտկատեղ մերկ ֆիգուրն արտահայտում է ուժ և էներգիա, գլուխը հպարտորեն բարձր է, անսասան վճռական հայացքը խոսում է քաջության, կայունության, բարոյական ուժի և հերոսության մասին[2]։
Բրոնզե պատվանդանի վրա, որը ֆիգուրի հետ միասին մեկ ամբողջություն է ներկայացնում, կա ֆաքսիմիլային արձանագրություն՝ «М. Җәлил»:
Պատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարթակի հիմնական տրապեցիայի երկայնքով գրանիտե բլոկներից պատն է, մասամբ հղկված, մասամբ միայն թեթևակի վերամշակված։ Բլոկների վրա պատկերված են ծիծեռնակներ և Մուսա Ջալիլի բանաստեղծություններից երեք մեջբերումներ (թաթարերեն և ռուսերեն)[2]։
1994 թվականի օգոստոսի 25-ին, Մուսա Ջալիլի ընկերների հիշատակին և Պլյոտցենզեեի բանտում նրանց մահվան 50-ամյա տարելիցի կապակցությամբ գրանիտե պատին բացվել է հարթաքանդակ[4]։ Այն ներկայացնում է թաթարական ընդհատակյա տասը գործիչների դիմաքանդակները. նրանք են՝ Գայնան Կուրմաշև, Աբդուլլա Ալիշ, Ֆուատ Սայֆելմուլյուկով, Ֆուատ Բուլատով, Գարիֆ Շաբաև, Ախմետ Սիմաև, Գաբդուլլա Բատտալով, Զիննատ Խանասով, Ախատ Ատնաշև, Գալլյանուր Բուխարև։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Утраченное второе «кольцо» Казани Արխիվացված 2013-12-11 Wayback Machine // Республика Татарстан. - № 19 (24575). - 29 января 2002 года.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Памятник М. Джалилю(չաշխատող հղում) // Сайт Министерства культуры РТ на официальном портале Правительства Республики Татарстан.
- ↑ Постановление Совмина РСФСР от 4 декабря 1974 года № 624 «О дополнении и частичном изменении Постановления Совета Министров РСФСР от 30 августа 1960 года № 1327 „О дальнейшем улучшении дела охраны памятников культуры в РСФСР“»
- ↑ Абдулхан Ахтямзян. О «Курмашеве и десяти других», казненных в Берлине за «подрыв военной мощи» Германского рейха // Татарские новости. - 2002. - № 1 (90).
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մուսա Ջալիլի հուշարձան (Կազան) կատեգորիայում։ |