Хасбулат Нухбекан хва Аскар-Сариджа

Википедиядихъай
Хасбулат Нухбекан хва Аскар-Сариджа
Дидедиз хьайи чӀав 1900 йисан 9 октябрь(1900-10-09)[1]
Дидедиз хьайи чка Ахцегь
Кьиникьин чӀав 1982 йисан 28 июнь(1982-06-28)[1] (81 йис)
Кьиникьин чка Москва
Гьукумат Урусатдин империя ва ССРГ
Пеше скульптор
Пишкешар Орден «Лайихлувилин Лишан»

Хасбулат Нухбекан хва Аскар-Сариджа (1900 йисуз, Ахцегь — 1982 йисуз, Москва) — Дагъустандин скульптурадин устадвилин бине эцигай кас[2], ССРГ-дин Художникрин кӀватӀалдин член, Къазакъстандин ССР-дин устадвалрин деятель (1961), Дагъустандин Халкьдин художник.

Уьмуьрдин рехъ[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хасбулат Аскар-Сариджа 1900 йисуз Дагъустандин областдин Ахцегь хуьре дидедиз хьана[3]. Абурун хзанда гзаф аялар авай. Бубади алахъна аялрин яратмишунин алакьунар вилик тухузвай. Художник жедалди, ада сифте Армавирдин музыкадин мектеб, ахпа Москвадин консерватория фортопианодин классдай кӀелна куьтягьна, халкьарин макьамар алахъна дигишар ийиз хьана ва концертар гана[4].

1919 йисуз Темир-хан-Шурада М. А. Джемалахъ галаз шикилар чӀугадай курсариз физ хьана.

1922 йисуз Хасбулат таниш хьана гуржийрин скульптордихъ Я.Николадзедихъ. Гьаналай кьулухъ ада вичин уьмуьр скульптурадин устадвилихъ галкӀуриз гьялна.

1923 йисуз ам Ленинграддин художестводин институтдин скульптурны факультетдик экечӀна. Адан муаллим тир А. Т. Матвеев 20-лагьай вишйисанда виридаз чизвай скульптурадин устӀар.

1927 йисуз Хасбулата институт лап хъсандиз кӀелна куьтягьайдалай кьулухъ, жегьил скульптор кӀелун давамарун патал Италиядиз ракъурна[5]. Италияда ада Европадин устадвилин памятникар ахтармишиз чирна, машгьур тир болгарски скульптордин Н. Николаеван мастерскойда кӀвалахна.

1928 йисуз Италиядай хтайдалай кьулухъ Хасбулата Дагъустанда лап еке скульптураяр ийиз эгечӀна, мектебра шикил чӀугадай тарсар гузва. Дагъустандин краеведческий музейдин директор яз кӀвалахна.

1982 йисуз Москвада Хасбулат Аскар-Сарыджа кьена.

Яратмишунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • «Гуниб хуьдай эхиримжи кас» — художественны композиция
  • Имам Шамилан скульптура (1942 йис,Москва,Третьякован тӀварунихъ галай галерея)
  • Магьачкъалада Магьач Дахадаеваз — революционердиз ва сифтегьан Дагъустандин военкомдиз вокзалдин вилик эцигнавай памятник .
  • Сергокалада даркьу халкьдин 19 лагьай вишйисан шаир Омарла Батыраяз эцигнавай кишпирдин бюст.
  • Дагъустандин халкьдин шаир лезги СтӀал Сулейманаз (1869—1937)эцигнавай кишпирдин бюст.
  • Дагъустандин халкьдин шаир авар Гьемзет ЦӀадасадиз (1877—1951)эцигнавай кишпирдин бюст
  • Ярагърикай тир шейх Эфенди Мухьаммадан скульптурадин шикил
  • Казахски ССРдин Алма-Ата шегьерда эцигнавай казахрин революционер Амангельды Имановаз балкӀандал алай памятник
  • Монголияда Сухэ-Батор балкӀандал алай статуя
  • Лениназ эцигнавай памятникар -Рыбинск шегьерда (7 ноябр 1957) ва Северодвинскида.
  • Хайи хуьре Ахцегьа аялрин художествойрин мектебдин вилик адан бюст эцигнава

Пишкешар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • Орден «Лайихлувилин Лишан»(кьве сеферда)
  • Дагъустандин АССРдин устадвилин лайихлу кас (1943)
  • Дагъустандин АССРдин халкьдин художник
  • Казахрин ССРдин устадвилин лайихлу кас (1961)
  • Гьемзет ЦӀадасадин тӀварунихъ галай Республикадин премиядин лауреат
  • Казахстандин Верховны Советдин Лайихлу чар.

Эдебият[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  • З. А. Гейбатова-Шолохова «Хасбулат Аскар-Сариджа: уьумуьр ва яратмишунар» (Магьачкъала, «Юпитер», 2000).

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]