Баатар-хот
Баатар-хот (Орос: Город-герой,Украин: Місто-герой, белар. Горад-герой) нь 1941-1945 онд болсон "Аугаа их эх орны дайн" (Дэлхийн хоёрдугаар дайны хүрээнд болсон Зөвлөлт-Германы дайн)-ы үеэр Германы армийн түрэмгийллийг шаргуу эсэргүүцэж, баатарлагаар тэмцсэн Зөвлөлт Холбоот Улсын хотуудад олгосон цол юм. Нийт 12 хотод олгосон бөгөөд Брест цайзад "Баатар-цайз" цол олгогджээ. Энэхүү цол нь хувь хүнд олгогддог Зөвлөлт Холбоот Улсын баатар цолтой дүйцэхүйц шагнал юм.
Хуульд зааснаар Баатар-хотуудад ЗХУ-ын дээд одон Лениний шагнал, Алтан таван хошуу одон, баатар цолны батлахын хамт ЗХУ-ын Дээд Зөвлөлийн тэргүүлэгчдээс олгогддог байв. Мөн хотод баатар-хот гэдгийг нь илтгэх дурсгалын багана босгогдоно.
Баатар-хотууд[засварлах | кодоор засварлах]
Орос Санкт-Петербург (Хуучнаар Ленинград) - Ленинградын бүслэлт- Орос Волгоград (Хуучнаар Сталинград) - Сталинградын тулалдаан
- Орос Москва - Москвагийн тулалдаан
- Орос Новороссийск- Новороссийскийн тулалдаан
- Орос Тула- Тулагийн хамгаалалтын тулалдаан
- Орос Мурманск- мурманскийн хамгаалалтын тулалдаан
- Орос Смоленск- Смоленскийн тулалдаан
- Орос Севастополь - Севастополийн тулалдаан
Украин/ Орос Одесса - Одессын хамгаалалтын тулалдаан- Украин/ Орос Киев - Киевийн хамгаалалтын тулалдаан
- Орос Керчь- Керчийн тулалдаанууд
Беларусь Минск- Минскийн тулалдаан- Беларусь Брест цайз (Баатар-цайз)
Түүх[засварлах | кодоор засварлах]
"Баатар-хот" гэдэг хэллэг 1942 онд Правда сонинд хэрэглэгдэж байв. Албан ёсоор "Баатар-хот" гэдэг хэллэгийг хэрэглэсэн нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны төгсгөл ойртсон 1945 оны 5 сарын 1-нд Иосиф Сталин Ерөнхий командлагчийн 20-р тушаалдаа "Баатар-хот Ленинград, Сталинград, Севастополь, Одессад ёслолын буудлага үйлдэх тухай" тушаасан байдаг.
Мөн Эх орны дайн эхэлсний 20 жилийн ойгоор 1961 оны 6 сарын 22-нд Киев хотод Лениний одон олгож, Киевийн тулалдаанд гавъяа байгуулсан хүмүүсийг "Киевийг хамгаалсны төлөө" медалийг бий болгон шагнажээ.
1965 оны 5 сарын 8-нд Эх орны дайн дууссаны 20 жилийн ойгоор ЗХУ-ын Дээд Зөвлөлийн тэргүүлэгчдийн тогтоолоор "Баатар-хот" гэдэг цолыг албан ёсных болгож, Ленинград, Волгоград, Киев, Севастополь, Одессагаас гадна Москва хот, Брест цайзыг шагнасан байна. Харин эдгээр хотууд "баатар-хот" болсон дурсгалын өдрөө 5 сарын 8-нд биш, анх уг нэр хэрэглэгдсэн 5 сарын 1 буюу 6 сарын 22-нд тэмдэглэдэг байна.
1973 оны 9 сарын 14-нд Керчь, Новороссийск, 1974 оны 6 сарын 26-нд Минск, 1976 оны 12 сарын 7-нд Тула, 1985 оны 5 сарын 6-нд Мурманск, Смоленск хотууд уг цолыг хүртсэн юм.
1988 онд ЗХУ-ын засгийн газар "Баатар-хот" гэдэг цол олгохыг зогсоосон тул ийнхүү 12 хот, 1 цайз ийм цолтой болон үлджээ. Гэхдээ 2005 оны 4 сарын 5-нд ОХУ-ын Төрийн Дум шинээр "Дайчийн алдарт хот" (Город воинской славы) хэмээх цолыг бий болгох тухай хуулийн төслийг баталсан. Одоогоор Орёл, Ржев, Воронеж, Вязьма зэрэг хотууд нэр дэвшээд буй.
Зургийн цомог[засварлах | кодоор засварлах]
1965 онд ЗХУ-ын баатар-хотуудад зориулсан марк хэвлэгдэж гарсан аж.
-
Брест цайз -
Волгоград -
Киев -
Одесса -
Ленинград -
Москва -
Севастополь
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Югослав улсад[засварлах | кодоор засварлах]
ЗХУ-аас гадна Югослав улсад "Баатар-хот" гэдэг цолыг хэрэглэж байсан. Дэлхийн хоёрдугаар дайны үеэр Италийн армийн эзэрхийллийг баатарлагаар эсэргүүцэж тэмцсэн Любляна (одоогийн Словенийн нийслэл) хотод 1955 онд Холбооны Бүгд Найрамдах Социалист Югослав Улсын удирдагч Иосиф Броз Титогоос "Баатар-хот" цол олгожээ.