Джеварие Меджитова
| Джеварие Меджитова | |
|---|---|
 Джеварие Меджитова | |
| Тугач бирелгән исеме: | Джеварие Меджитова |
| Туу датасы: | 7 октябрь 1913 |
| Туу урыны: | Чал Темир, Таврия губернасы, Россия империясе |
| Үлем датасы: | 4 сентябрь 1992 (78 яшь) |
| Үлем урыны: | Ташкент, Үзбәкстан |
| Милләт: | кырым татар |
| Ватандашлык: |  Русия империясе→ ССРБ→ Үзбәкстан |
| Эшчәнлек төре: | шагыйрә, педагог |
| Иҗат итү теле: | кырымтатар теле |
| Дебют: | 1938 елда «Къызыл Къырым» гәзитәндә |
Джеварие Меджитова (1913 елның 7 октябрендә, Чал Темир, Таврия губернасы, Россия империясе — 1992 елның 4 сентябрендә, Ташкент, Үзбәкстан) — кырым татар шагыйрәсе һәм педагог.
Тәрҗемәи хәле[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1913 елның 7 октябрендә Чал Темир авылында туады. Әти — Абдульмеджит — итче. Анасы — Ресимхан йорт хуҗалыгын алып барган. Гаиләдә барлыгы биш бала үскән.[1]
Туган авылында мәктәпне бетергәч, Ялта педагогия техникумына укырга кергән. Керич металлургия заводында башлангыч сыйныфлар укытучысы булып эшләгән. Педагогик практика вакытында «Яш къувет» (Яшь көч) гәзитәндә басылган шигырьләр язган.
1935 елда М. В. Фрунзе исемендәге Кырым дәүләт педагогика институтының кырымтатар теле һәм әдәбияты факультетына укырга кергән. Соңыннан язучы Амет Мефаев, Юныс Темиряк, Риза Халид белән бергә укыган. Меджитов укыган вакытта фольклор белән мавыга. 1938 елда Мәскәү — Ерак Көнчыгышның камалышсыз очышына багышланган шигырь яза, аны «Къызыл Къырым» гәзитәндә бастырып чыгаралар, аннары «Красный Крым»(«Кызыл Кырым») гәзитәндә рус теленә тәрҗемә итеп бастыралар.
КДПИны тәмамлагач, 1939 елда аспирантурага керә һәм А. С. Пушкин исемендәге Тел һәм әдәбият фәнни-тикшеренү институтында эшли башлаган. Кече фәнни хезмәткәр "Кырым татар халкының фольклорында хатын-кыз образы" кандидатлык диссертациясе темасы өстендә ничек эшли һәм фольклор экспедицияләрендә катнаша.
Бөек Ватан сугышы елларында Такъыл авылында укытучы булып яшәгән. 1944 елда Ташкентка депортацияләнгән. Югары белем ярдәмендә «Продмаш» заводында икътисадчы вазифасын алган.[1] Укытучылар җитмәү сәбәпле, авыл мәктәбендә рус теле укыта башлый. Аннары Орджоникидзе районында методист булып эшли, әмма аннан эшеннән азат ителә һәм биш ел дәвамында китапханәче булып эшләгән.
Меджитовның махсус җирлекләре режимын бетергәннән соң үзбәк һәм казак мәктәпләре завуч, директоры була. 1965 елда Чирчикка күчеп китә. «Ленин байрагъы» (Ленин байрагы) гәзитәнең даими авторы булган, шулай ук «Йылдыз»[2] журналында басылган. «Онытылмаган битләр» (1970), «Яшел яфраклар арасында» (1972), «Яшел яфраклар арасында» (1974), «Тормыш төсләре» (1987) дигән дүрт шигырь җыентыгы чыгарды, ә 1980 елда «Минем тормыш бакчасы» дигән китап бастырган.
1992 елның 4 сентябрендә Ташкентта вафат булган.[3]
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Кокиева А. Кусьмедим, акъикъат, йырладым сени (Не падала духом, оспівуючи правду) // Йылдыз. 1998. № 4;
- Усейнова Г. Джеваире — жемчужина современной крымскотатарской культуры // Голос Крыма. 2003, 17 окт.;
- Деятели крымскотатарской культуры; Къуртнезир.
Сылматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 105 лет со дня рождения писателя и педагога Джеваире Меджитовой
- Наджие Баталова. Таланты Керченского полуострова
- КЪЫРЫМТАТАР ХАЛКЪНЫНЪ ЗЕКЯЛЫЛАРНЫНЪ ХАТЫРАСЫНА
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 Бекирова Гульнара. Джеваире Меджитова (12 октября 2015) // Крым. Реалии(рус.)
- ↑ Джеваире Меджитова(рус.)
- ↑ Джеваире Меджитова//Ана юрт(кырымтатар.)