Галлус, Якоб

Материал из Википедии — свободной энциклопедии
Перейти к навигации Перейти к поиску
Якоб Галл / Якоб Хандль
Jacobus Gallus / Jacobus Handl
Основная информация
Дата рождения 3 июля 1550, 31 июля 1550(1550-07-31)[1] или 3 июля 1550(1550-07-03)[2]
Место рождения
Дата смерти 18 июля 1591(1591-07-18)[3][1][…]
Место смерти
Страна
Профессии композитор, певец
Инструменты орган[d]
Логотип Викисклада Медиафайлы на Викискладе

Якоб Галл, или Якоб Хандль (лат. Jacobus Gallus, нем. Jacobus Handl и другие варианты; между 15 апреля и 31 июля 1550, Рибница — 18 июля 1591, Прага) — композитор эпохи Ренессанса, возможно, словенского происхождения. Жил и работал на территории современных Чехии и Австрии. Основная часть наследия — духовная музыка.

Биография[править | править код]

Биографические сведения о Якобе Хандле чрезвычайно скудны. Петелин в свободной трактовке означает петух — Handl, Händl и Gallus по-немецки и на латинском. Использовал латинскую форму своего имени, к которой добавлял Carniolus, указывающее на место происхождения — Краина в Словении. Между 1564 и 1566 гг. приехал на территорию современной Австрии, пел в монастырском хоре Мелька. В 1580—1585 гг. Хандль руководил хором при дворе епископа Оломоуцкого, с 1586 до своей кончины в 1591 — руководитель церковного хора в церкви св. Иоанна Крестителя в Праге (не сохранилась).

Творчество[править | править код]

Основную часть наследия Хандля составляет духовная музыка, в том числее мессы на григорианские и светские мелодические прототипы, а также мессы-пародии (всего опубликовано 16 месс, авторство нескольких рукописных месс оспаривается). Наибольшее значение имеют мотеты, опубликованные в 1586—1590 гг. в большом четырёхтомном сборнике «Opus musicum harmoniarum». Из 374 пьес сборника подавляющее большинство написаны на 4-8 голосов, два мотета написаны на 24 (!) голоса, три на 16 голосов, девять на 12 голосов, два на 10 голосов и один на 9 голосов. Среди часто исполняемых — «Ecce quomodo moritur justus» (на текст респонсория Тёмной утрени) и «Mirabile mysterium» (с экспериментальными хроматизмами).

В стилистике мадригала написаны 53 пьесы сборника «Harmoniarum moralium quibus heroica, facetiae, naturalia, quotlibetica, tum facta fictaque poetica, etc. admixta sunt» (1589–1590), представляющие собой искусное переложение на музыку крылатых латинских выражений и поговорок[5]. В той же стилистике выдержан опубликованный посмертно (в 1596) сборник «Moralia <...> tam seriis quam festivis cantibus voluptati humanae accomodata» (всего 47 пьес), основу которого составили латинские стихи Вергилия, Горация, Катулла, Марциала, Овидия и популярные латинские поговорки.

В своих произведениях сочетал полифонический стиль франко-фламандской школы со стилем венецианской школы рубежа XVI и XVII века. Творчество Якоба Хандля (Галла) сыграло важную роль в становлении музыкальной культуры эпохи Возрождения.

Сочинения[править | править код]

  • Мессы на 4, 5, 6, 7 и 8 голосов (4 тома; 1580)
  1. Missa super Undique flammatis
  2. Missa ad imitationem Pater noster
  3. Missa ad imitationem Elisabethae impletum est tempus
  4. Missa super Casta novenarum
  5. Missa super Dorium
  6. Missa super Elisabeth Zachariae
  7. Missa super Locutus est Dominus ad Moysen, dicens
  8. Missa super Sancta Maria
  9. Missa super Adesto dolori meo
  10. Missa super Transeunte Domino
  11. Missa super Im Mayen
  12. Missa super Ich stund an einem Morgen
  13. Missa super Ob ich schon arm und elend bin
  14. Missa super Mixolydium
  15. Missa super Un gay bergir
  16. Missa quattuor vocum omissis pausis, servatis pausis octo vocum (Missa canonica)
  • Harmoniae morales (1589-1590), 3 тома
  1. Anna soror, soror Anna meae male conscia culpae
  2. Anseris est giga, cuculi cucu, crocro corvi
  3. Archipoeta facit versus pro mille poetis
  4. Barbara, Celarent, Darii, Ferio
  5. Casta novenarum iacet aula subacta sororum
  6. Clare vir, o Musarum excellentissime fautor
  7. Cogitate miseri, qui vel quales estis
  8. Cui dolus est gratus, fit rabbi in fraude vocatus
  9. Currit parvus lepulus, fa, mi, re, clamans
  10. Dii tibi, si qua pios respectant numina
  11. Doctus ait, se scire nihil
  12. Dulcis amica, veni, noctis solatia praestans
  13. En ego campana, nunquam denuntio vana
  14. Ergo mihi uxorem qualem ducam?
  15. Gallus amat Venerem, cur? cucuri currit ad illam?
  16. Hanc volo, quae non vult, illam, quae vult, ego nolo
  17. Heroes, pugnate Viri fortissimi
  18. Heu, crucior certe, quia iam fraus regnat in orbe
  19. In terra summus rex est hoc tempore nummus
  20. Lex et natura, coelum, Deus, omnia iura
  21. Libertas animi cibus est et vera voluptas
  22. Linguarum non est praestantior ulla Latina
  23. Linquo coax ranis, crocro corvis, vanaque vanis
  24. Livide, quare tibi mea musica displicet uni?
  25. Ne iactes, quia laus proprio sordescit in ore
  26. Nemo placet stultis, nisi cantet, quod libet illis
  27. Nil est asperius misero, cum surgit in altum
  28. Nunquam bella bonis, nunquam discrimina desunt
  29. Nusquam tuta fides, fraudis sunt omnia plena
  30. O Fortuna potens, quam variabilis
  31. O homo, si scires, quidnam esses, unde venires
  32. O mors, quam dura, quam tristia sunt tua iura
  33. O quam dura premit miseros conditio vitae
  34. Opto placere bonis, pravis odiosus haberi
  35. Pascitur in vivis livor, post fata quiescit
  36. Perfer et obdura, dolor, hic tibi proderit olim
  37. Proditor est ut Hypocrita
  38. Quam Gallina suum parit ovum, gloccinat ante
  39. Qui fugat intrepidos, magis ille fugat fugientes
  40. Quid sis, quid fueris, quid eris, semper mediteris
  41. Quisquis amat dictis absentum rodere famam
  42. Quod licet, ingratum est, quod non licet, acrius urit
  43. Quod vitae sectabor iter
  44. Scilicet extremis longe mediocria praestant
  45. Si prolixa facit sapientem barba, quid obstat?
  46. Si tibi gratia, si sapientia formaque detur
  47. Si vis laudari, si vis carusque vocari
  48. Si vox est, canta, si mollia bracchia, salta
  49. Sunt tibi vitandi sermones undique blandi
  50. Uxor, amice, tibi est semper mala
  51. Vitam quae faciunt beatiorem
  52. Vivite, felices, quibus est fortuna peracta
  53. Vos, qui nulla datis, sed sumitis omnia gratis
  • Opus musicum (1586—1591), в 4 томах (374 мотета преимущественно на духовные тексты)
Том 1 (1586). «Ab oriente venerunt magi», «Ad Dominum cum tribularer clamavi», «Adolescentulus sum ego et contemptus», «Ante luciferum genitus», «Aspiciens a longe», «Audi tellus, audi magni maris limbus», «Ave Maria, gratia plena», «Beatus vir qui timet Dominum», «Canite tuba in Sion», «Cantate Dominum canticum novum», «Cantate Dominum canticum novum, laus eius», «Christum natum Dominum», «Converte, Domine, luctum nostrum in gaudium», «De coelo veniet dominator Dominus», «Deus, in adiutorium meum intende», «Deus, iniqui insurrexerunt super me», «Dicunt infantes Domino laudes», «Dies est laetitiae», «Dies santificatus illuxit», «Domine Iesu Christe, non sum dignus», «Domine, ante te omne desiderium meum», «Domine, quando veneris iudicare», «Dominus mihi adiutor», «Domus pudici pectoris», «Ecce concipies et paries filium», «Ecce Dominus veniet et omnes sancti», «Egredietur virga de radice Iesse», «Emitte Domine sapientiam», «Eripe me de inimicis meis, Deus meus», «Erravi sicut ovis, quae periit», «Facta est cum angelo multitudo», «Festina ne tardaveris, Domine», «Fratres mei elongaverunt a me», «Gaudeamus omnes fideles», «Germinavit radix Iesse», «Haec est dies quam fecit Dominus», «Hodie Christus natus est», «Hodie nobis coelorum rex», «Ierusalem cito veniet salus tua», «Ierusalem gaude gaudio magno», «Illuminare Ierusalem», «In Domino speravit cor meum», «In nomine Iesu omne genu flectatur, »In principio creavit Deus coelum et terram», «In tribulatione mea invocavi Dominum», «Iocundare filia Sion», «Laetamini cum Ierusalem», «Laetentur coeli et exsultet terra», «Lamentabatur Iacob de duobus filiis», «Laudate Dominum de coelis», «Laudate Dominum in sanctis eius», «Locutus est Dominus ad Moysen, dicens», «Media vita in morte sumus», «Mirabile mysterium», «Miserere mei, Deus», «Natus est nobis Deus», «Nesciens mater virgo», «Nolite confidere in principibus», «Nos alium Deum nescimus», «Notum fecit Dominus», «O admirabile commercium», «O bone Deus, ne proiicias nos», «O bone Iesu, illumina oculos meos», «O magnum mysterium», «O sapientia quae ex ore altissimi», «Obsecro Domine mitte quem missurus es», «Omnes de Saba venient», «Orietur stella ex Iacob», «Pater noster, qui es in coelis», «Patres, qui dormitis in Hebron», «Peccantem me quotidie», «Prope est ut veniat tempus eius», «Propter Sion non tacebo», «Pueri concinnite», «Quem vidistis pastores dicite», «Quid admiramini», «Quid gloriaris in malitia», «Quoties diem illum considero», «Regem natum angelus annunciavit», «Repleatur os meum laude tua», «Resonet in laudibus», «Resonet in laudibus», «Resonet in laudibus», «Rorate coeli desuper», «Salva nos, Domine, vigilantes», «Sapientia clamitat in plateis», «Scio enim, quod redemptor meus vivit», «Stella quam viderant magi», «Super montem excelsum ascende tu», «Tribulationes civitatum audivimus», «Tribus miraculis ornatum diem», «Usquequo, Domine, irasceris in finem», «Usquequo, Domine, oblivisceris me in finem», «Utinam dirumperes coelos», «Veni redemptor gentium», «Veni, Domine et noli tardare», «Venit lumen tuum Ierusalem», «Venite ascendamus ad montem Domini», «Verbum caro factum est», «Verbum iniquum et dolosum», «Versa est in luctum cithara mea», «Vox clamantis in deserto», «Vox de coelo sonuit».
Том 2 (1587). «Adoramus te Iesu Christe», «Adoramus te Iesu Christe», «Alleluia. Ardens est cor meum», «Alleluia. Cantate Domino canticum novum», «Alleluia. In resurrectione tua Christe», «Angelus Domini descendit», «Ascendens Christus in altum», «Ascendit Deus in iubilatione», «Ascendo ad patrem meum», «Beata Christi passio», «Benedictus Dominus Deus», «Christus surrexit», «Confirma hoc Deus quod operatus es», «Crucifixum in carne laudate», «Cum rex gloriae Christus», «Domine rex Deus Abraham», «Ecce quomodo moritur iustus», «Emitte Spiritum tuum», «Erubescant et conturbentur vehementer», «Exultate Deo», «Factus est repente de coelo sonus», «Factus est repente de coelo sonus», «Filiae Ierusalem», «Gloria laus et honor», «Gloria laus et honor», «Haec est dies», «Hodie completi sunt dies», «Iam non dicam vos servos», «Iesu nostra redemptio«, Lamentatio prima [bis octava], »Laudem dicite Deo nostro», «Maria Magdalena et altera Maria», «Maria stabat ad monumentum«, Miserere, »Nunc rogemus sanctum Spiritum», «O rex gloriae Domine virtutum», «O vos omnes qui transitis», «O vos omnes qui transitis», «Omnes amici mei derelinquerunt», «Omnes gentes plaudite manibus«, Oratio Ieremiae Prophetae, Passio Domini nostri Iesu Christi, «Pater manifestavi nomen tuum», «Pueri Hebraeorum», «Quid ploras, mulier», «Quo mihi crude dolor», «Recessit pastor noster», «Repleti sunt omnes Spiritu sancto», «Repleti sunt omnes Spiritu sancto», «Sedit angelus ad sepulcrum», «Sepulto Domino», «Stetit Iesus in medio», «Subsannatores subsannabit Deus», «Surrexit Christus et illuxit», «Surrexit Dominus de sepulcro», «Surrexit pastor bonus», «Vae nobis», «Veni sancte Spiritus et emitte coelitus», «Veni sancte Spiritus, reple tuorum corda fidelium», «Vespere autem sabbati», «Vidi coniunctos viros».
Том 3 (1587). «Auditam fac mihi mane», «Ave verum corpus», «Benedic, Domine, domum istam», «Benedicamus Patrem et Filium», «Benedicta sit sancta creatrix», «Benedictus Deus Pater», «Cantabo Domino Deo meo», «Captabunt in animam iusti», «Civitatem istam tu circumda, Domine», «Congregati sunt inimici nostri», «Deus est qui utrimque in nobis operatur», «Domine Deus exaudi orationem», «Domine Deus meus», «Domine Deus patrum nostrorum», «Dominus Iesus», «Domum tuam, Domine, decet sanctitudo», «Domus mea domus orationis vocabitur», «Duo Seraphim clamabant», «Ego sum panis vitae», «Ego sum panis vivus», «Exultate Deo adiutori nostro», «Fundata est domus Domini», «Gloria tibi Trinitas», «Gloria tibi Trinitas», «Gratia Dei sum id quod sum», «Homo quidam fecit coenam», «Iesu dulcis memoria», «Impetum inimicorum ne timueritis», «In voce exultationis resonent epulantes», «Ingemuit Susanna et ait», «Iubilate Deo omnis terra», «Iudica me, Deus», «Laudate Dominum in sanctis eius», «Laus et perennis gloria», «Laus et perennis gloria», «O beata Trinitas coaequalis una Deitas», «O beata Trinitas, te invocamus», «O beata Trinitas, tibi laus», «O quam metuendus est locus iste», «O sacrum convivium», «O sacrum convivium», «O salutaris hostia», «O veneranda Trinitas», «Planxit David rex Absalon», «Praeparate corda vestra», «Providebam Dominum in conspectu», «Quam dilecta tabernacula tua», «Qui manducat meam carnem», «Sancta Trinitas, unus Deus», «Super flumina Babylonis», «Sustinuimus pacem«, «Te Deum» (2 пьесы), «Te Deum Patrem ingenitum», «Veniet tempus in quo salvabitur populus», «Verbum caro panem verum», «Vir linguosus non dirigetur in terra».
Том 4 (1590). «Absterget Deus omnem lacrimam», «Accipiunt iusti regnum decoris», «Ad festa sanctorum», «Adiuro vos, filiae Ierusalem», «Adiuro vos, filiae Ierusalem», «Amavit eum Dominus», «Audi, filia, et vide», «Ave Maria», «Ave Maria», «Beata es virgo Maria», «Beata es, virgo Maria», «Beatis estis, cum maledixerint vobis», «Beatus Andreas», «Beatus Laurentius», «Beatus Nicolaus», «Beatus vir», «Beatus vir qui suffert tentationem», «Beatus vir, qui in lege Domini meditatur», «Cantate Domino canticum novum», «Collaudabunt multi», «Congratulamini mihi omnes», «Constitues eos», «Consurgat, Domine», «Corona aurea super caput eius», «Costi regis tenerrima», «Cum esset Stephanus», «Dederunt apostoli sortes», «Descendit angelus Domini», «Deus, qui nos per beatos apostolos», «Diffusa est gratia», «Dixerunt discipuli», «Domine, praevenisti eum», «Domine, quinque talenta», «Domine, quinque talenta tradidisti mihi», «Domini est terra», «Dum aurora finem daret», «Dum steteritis ante reges», «Dum vagus huc illuc», «Ecce sacerdos magnus», «Ecce virgo prudens», «Ecce, ego mitto vos», «Ego flos campi», «Ego flos campi», «Ego sum vitis vera», «Elegit eam Deus», «Elisabeth Zachariae», «Elisabethae vero impletum est tempus», «Estote fortes in bello», «Euge serve bone et fidelis», «Exaltata est sancta Dei genitrix», «Exsultate Deo, adiutori nostro», «Exsultate iusti in Domino», «Extollens quaedam mulier», «Exultat Maria», «Fallax gratia et vana», «Filiae Ierusalem», «Filiae Ierusalem, venite», «Fratres, iam non estis hospites», «Fulgebunt iusti», «Gaudent in coelis animae sanctorum», «Gloria et honore», «Gloria et honore», «Gloriosae virginis Mariae ortum», «Haec est vera fraternitas», «Hic est Martinus, electus Dei», «Hic est vere martyr», «Hoc est praeceptum meum», «Hodie Simon Petrus», «Honestum fecit illum Dominus», «Ibant apostoli gaudentes», «In coelestibus regnis», «In hac die Christophorus», «In nomine Iesu», «In omnem terram exivit sonus eorum», «Intuens in coelum», «Invocantem exaudivit Dominus», «Iste sanctus», «Isti sunt qui viventes in carne», «Isti sunt triumphatores», «Iunior fui etenim senui», «Iustorum animae», «Iustum deduxit Dominus», «Iustus cor suum tradidit», «Iustus germinabit sicut lilium», «Laetamini in Domino», «Laetitia sempiterna», «Laudate Dominum in sanctis eius», «Laudemus viros gloriosos», «Luceat lux vestra», «Magnus inter magnos», «Michael, coeli signifer», «Misit Herodes rex manus», «Mulierem fortem, quis inveniet?», «Multae filiae congregaverunt divitias», «Multae tribulationes iustorum», «Nativitas gloriosae virginis Mariae», «Nativitas tua», «Nativitatem beatae Mariae virginis», «Nigra sum, sed formosa», «Non vos me elegistis», «Nympha, refer», «Ornatam monilibus filiam Ierusalem», «Petre amas me», «Posui adiutorium super potentem», «Propter testamentum Domini», «Quae est ista», «Quam pulchra es, amica mea», «Quasi cedrus», «Qui gloriatur, in Domino glorietur», «Qui me confessus fuerit», «Qui operatus est», «Quia vidisti me, Thoma», «Quod chorus vatum», «Regali ex progenie», «Regnum mundi», «Revertere Sunamitis», «Salve, nobilis virga Iesse», «Sancta et immaculata virginitas», «Sancti et iusti», «Sancti mei, qui in carne positi», «Sancti per fidem vicerunt regna», «Sanctus Bartholomeus», «Sapientiam omnium antiquorum», «Sebastianus, Dei cultor», «Sedentem in telonio», «Si quis mihi ministraverit», «Simile est regnum coelorum», «Stola iucunditatis», «Surge, propera, amica mea», «Surge, propera, amica mea», «Tanto tempore vobiscum sum», «Tollite iugum meum super vos», «Tota pulchra es», «Trahe me», «Valde honorandus est», «Veni electa mea», «Veni, sponsa Christi», «Vidi speciosam», «Virgines prudentes», «Virgo prudentissima», «Viri sancti», «Vos amici mei estis», «Vos qui reliquistis omnia», «Vox tonitrui».
  • Moralia (1596)
  1. Adeste Musae, maximi proles Iovis
  2. Carmina laudantur
  3. Cede repugnanti
  4. Conscia mens recti
  5. Cui sunt multa bona
  6. Cum moritur dives
  7. Diligitur nemo
  8. Diversos diversa iuvant
  9. Dulces exuviae
  10. Gaudia principium
  11. Heu quam difficile est crimen
  12. Inveni portum, spes et fortuna
  13. Multum deliro
  14. Musica Musarum germana
  15. Musica noster amor
  16. Nec Veneris, nec tu vini
  17. Nescio quid sit amor
  18. Nobile vincendi genus est
  19. Noli laudari
  20. Oderunt hilarem tristes
  21. Odi et amo (Catullus)
  22. Omnia vincit amor
  23. Omnis homo nihil est
  24. Pauperiem medico contentus
  25. Permultos liceat cuculus
  26. Plus laudatori
  27. Principibus placuisse viris
  28. Quam bene apud memores
  29. Qui bene succedit
  30. Qui cantum corvi
  31. Qui capit uxorem
  32. Qui cito dat, bis dat (поговорка)
  33. Qui levier credit
  34. Qui sermone placet
  35. Quid mihi livor
  36. Quid petitur sacris nisi tantum
  37. Quod latet, ignotum est
  38. Semper pauper eris
  39. Si vitare velis
  40. Sperne lucrum, vexat mentes
  41. Tempore felici
  42. Tempore foelici
  43. Tu ne cede malis
  44. Turpe referre pedem
  45. Turpe sequi casum
  46. Usibus edocto, si quicquam
  47. Usus amicorum

Память[править | править код]

  • Портрет композитора помещён на банкноту Словении 1991 года номиналом 200 словенских толаров.[6]
  • В том же году почта Югославии выпустила марку, посвящённую композитору.
  • Имя Якоба Галла носит концертный зал Культурного и конгрессового центра им. Цанкаря в Любляне.

Примечания[править | править код]

  1. 1 2 https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Jakobus_Gallus
  2. 1 2 Vědecká knihovna v Olomouci REGO (чеш.)
  3. Jacob Handl // Encyclopædia Britannica (англ.)
  4. The Fine Art Archive
  5. Латинские поговорки заимствованы главным образом из сб.: Carmina proverbialia. Basel, 1576.
  6. [https://web.archive.org/web/20150923194940/http://www.bsi.si/library/includes/slika.asp?SlikaId=64 Архивная копия от 23 сентября 2015 на Wayback Machine Банкнота Словении 1991 года номиналом 200 словенских толаров]

Литература[править | править код]

Ссылки[править | править код]